Arlt (imię nieznane), dyrygent polskiego chóru im. Feliksa Nowowiejskiego, działającego w Oignies we Francji od 1924 r. Jego pamiątkowa batuta zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 23). Zob. Chór im. Feliksa Nowowiejskiego w Oignies.

J.W. Barron, dyrygent (?) działający w Wielkiej Brytani, którego batuta z 1921 r. z dedykacją od St. James Choral Society (towarzystwa chóralnego przy kościele św. Jakuba, bez podanej miejscowości) zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 87). Być może tożsamy z J.W. Barronem, powołanym w 1905 r. na stanowisko chórmistrza w kościele św. Jana (St. John’s Church), w Upper Edmonton (dzielnicy Londynu).

Bibliografia: Church and Organ Music Source, „The Musical Times”, vol. 46: 1905, nr 747, s. 317 [dostęp: JSTOR 12.2017].

Albert Blackburn, dyrygent angielski, prowadzący w 1885 r. zespół muzyczny w Thornhill - Thornhill Glee Society. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się batuta (nr JSW 164) z dedykacją dla dyrygenta od członkiń (chórzystek?) zespołu.

W.J. Brereton, dyrygent chóru przy kościele metodystycznym w Egremont w Wielkiej Brytanii w 1921 r. Jego batuta z dedykacją od chóru i kongregacji zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 156).

Margaret Brooke (z domu Margaret Alice Lili de Windt, ur. 9 X 1849 w Paryżu, zm. 1 XII 1936 w Londynie), angielska arystokratka, w 1869 r. przez małżeństwo weszła w rodzinę tzw. Białych Radżów Sarawaku – azjatyckiego królestwa na wyspie Borneo (część dzisiejszej Malezji). Mężem Margaret został Charles Anthony Johnson Brooke, drugi biały radża Sarawaku, siostrzeniec i następca Jamesa Brooke'a, pierwszego angielskiego zarządcy królestwa. Margaret otrzymała tytuł rani (ang. Ranee) - żony radży, była też znana jako Lady Brooke. Według przekazów synowej Sylvii, Margaret była autorką pierwszego hymnu Sarawaku „Gone forth beyond the sea”. Po latach spędzonych na wyspie Borneo odłączyła się od męża i z trzema synami powróciła do Wielkiej Brytanii. Tam, kierując się potrzebami muzycznymi oraz matrymonialnymi synów, założyła zespół muzyczny Grey Friars Orchestra (orkiestrę szarych braci), złożony z młodych kobiet, spełniających odpowiednie kryteria (jedną z nich była Sylvia Brett, późniejsza synowa Margaret, żona Vynera Brooke’a, druga i ostatnia rani Sarawaku). W zbiorach J.S. Witkiewicza zachowała się batuta z inskrypcją z 1903 r., dedykowana „dla Rani" od zespołu Grey Friar Orchestra. Batuta jest jedną z najciekawszych i najpiękniejszych w kolekcji - jest zdobiona złotym okuciem z wizerunkiem św. Cecylii trzymającej zwój nut, na którym jest widoczna antyfona do św. Cecylii, pomimo miniaturowego rozmiaru precyzyjnie i prawidłowo odwzorowana w neumach i łacińskim tekście.

Bibliografia: P. Eade, Sylvia: queen of the headhunters, Weidenfeld & Nicolson, London, 2007; S. Runciman, The White Rajas: A History of Sarawak from 1841 to 1946, Cambridge University Press, London, New York 1960; M. Brooke, My life on Sarawak, Oxford University Press, Oxford 1987; https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Brooke-James;3880980.html; rękopis partytury hymnu Sarawaku na głos i fortepian dostępny na stronie Brooke Heritage Trust: http://www.brooketrust.org

Darius Alvin Brown, sędzia, w latach 1910-1911 burmistrz miasta Kansas City w Stanach Zjednoczonych. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się batuta z dedykacją dla burmistrza D.A. Browna od stowarzyszenia muzyków Kansas City Musicians Association opatrzona datą 1 listopada 1910. To jeden z ciekawych przykładów podarowania batuty osobie reprezentującej władzę, być może równocześnie muzykowi-amatorowi.

Bibliografia: G.F. Green, A Condensed History of the Kansas City Area, Kansas City, Lowell Press, 1968, s. 111.

Bibliografia: Roman Dzwonkowski, Przemiany polskiej parafii w Północnej Francji (1922-1972): studium historyczno-socjologiczne parafii w Oignies [w:] „Studia polonijne”, t. 1, Lublin 1976, dostęp online: http://docplayer.pl/60262911-Przemiany-polskiej-parafii-w-polnocnej-francji-studium-historyczno-socjologiczne-parafii-w-oignies.html; „Narodowiec” 1945 nr 120, dostęp online: https://argonnaute.parisnanterre.fr/medias/customer_3/periodique/immi_pol_lotmz1_pdf/BDIC_GFP_2929_1945_120.pdf

J.F. Crooks, prawdopodobnie dyrygent chóru kościelnego baptystów. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się batuta (nr JSW 67) z dedykacją dla J.F. Crooksa od przyjaciół baptystów z miasta Jarrow (Wielka Brytania) z datą 5 V 1882 r.

W.W. Davenport, dyrygent z okrętu brytyjskiej marynarki wojennej HMS Endymion, który prowadził koncert połączonych orkiestr floty w ogrodach publicznych [w Weymouth?] 23 sierpnia 1895 r. Na pamiątkę tego wydarzenia otrzymał od władz Weymouth i Melcombe Regis batutę, zachowaną w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 34).

W.H. Dobson, dyrygent stowarzyszenia muzycznego Brunswick House Musical Society prawdopodobnie w Wielkiej Brytanii (miasto nieznane). Jego batuta z dedykacją od stowarzyszenia z 1896 r. zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 99).

W.A. Done, bliżej nieznany dyrygent działający prawdopodobnie w Wielkiej Brytanii, którego oryginalnie zdobiona batuta z datą 4 XI 1919 r. zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 97).

Bibliografia: Music in the Provinces Source, „The Musical Times”, vol. 62: 1921, nr 938; Music in Wales, „The Musical Times”, vol. 66: 1925, nr 987 [JSTOR, dostęp 12.2017].

E.W. Eyre, bliżej nieznany dyrygent angielski (?) działający w XIX w. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się pamiątkowa batuta rzeźbiona w drzewie sandałowym i kości (nr JSW 123) z dedykacją, wskazującą na raczej prywatny niż oficjalny charakter prezentu – batuta została podarowana „panu Eyre na znak szacunku od panny Harriett Ware” w listopadzie 1896 r. Co ciekawe, jest znana amerykańska kompozytorka o tym nazwisku, Harriet Ware (po mężu Krumbhaar, 1877-1962), która kształciła się w sztuce muzycznej w Nowym Jorku, Paryżu i Berlinie. W swojej działalności kompozytorskiej i edukacyjnej osiągnęła znaczne sukcesy. Ponieważ jednak na batucie panna Harriet Ware nie podała o sobie więcej informacji, za mało jest przesłanek aby łączyć te dwie osoby. Nie wiadomo też, gdzie batuta została podarowana (cechowana w Londynie, co nie oznacza, że tam pozostała).

Bibliografia: „Deutscher Bühnen-Almanach”, Jg. 35: 1871, s. 284.

J.R. Gauthier, dyrygent, kapitan francuski (?). Jego batuta z dedykacją od muzyków 41 regimentu z 1915 r. zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 9).

Gerzabeck (imię nieznane), dyrygent towarzystwa śpiewaczego (Gesang-Verein) Liedertafel w niemieckiej miejscowości Heidenau. W kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 15) zachowała się pamiątkowa batuta z dedykacją dla dyrygenta z okazji 5-lecia powstania Liedertafel (rok nieznany).

I.F. Goadby, dyrygent chóru w Cardiff w Walii pod koniec XIX w. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się jego batuta z 1891 r. z dedykacją od chóru (nr JSW 60).

Górzyński Zdzisław (ur. 29 IX 1895 w Krakowie, zm. 22 XI 1977 w Warszawie), polski dyrygent operowy, symfoniczny i teatralny. Był dyrygentem wszechstronnym, wykonywał zarówno muzykę lekką, jak i operową oraz symfoniczną. Ukończył Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, następnie kształcił się w dyrygenturze w Wiedniu u Franza Schalka. Po powrocie do Polski działał jako dyrygent i organizator życia muzycznego w Krakowie, Lwowie, Warszawie, Łodzi i Katowicach, kierując zespołami operowymi, operetkowymi, teatralnymi, a także w teatrach rewiowych. W 1926 r. dyrygował z sukcesem Halką S. Moniuszki na zaproszenie wiedeńskiej Volksoper. W 1931 r. osiadł w Warszawie, gdzie działał jako dyrygent operetek i komedii muzycznych m.in. w Teatrze Polskim, a od 1934 r. do wybuchu wojny był stałym dyrygentem Małej Orkiestry Polskiego Radia. Podczas II wojny światowej ukrywał się, wznowił działalność muzyczną w 1945 r., wskrzeszając działalność filharmonii w Łodzi. Następnie kierował zespołami operowymi w Poznaniu i Warszawie. Od 1961 r. do emerytury w 1971 r. był związany z Teatrem Wielkim w Warszawie. Odbył też wiele artystycznych podróży zagranicznych. Jego uczniami byli m.in. Jan Krenz i Andrzej Tarski. Pamiątką po dyrygencie są m.in. dwa oryginalne futerały na batuty z drewna bambusowego, które zachowały się w kolekcji jego wnuka, Krzysztofa Słowińskiego.

Bibliografia: L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1964; Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa 2001; M. Kosińska, [Zdzisław Górzyński], Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, czerwiec 2008: https://culture.pl/pl/tworca/zdzislaw-gorzynski [dostęp 12.2017].

Alex Gray, dyrygent (instruktor) orkiestry Banknock Colliery Brass Band (orkiestry dętej kopalni węgla w Banknock w Szkocji), założonej w maju 1912 r. przez górników we wsi Dennyloanhead (niedaleko Banknock). Orkiestra działała przynajmniej do 1931 r., wówczas już pod kierunkiem innego dyrygenta. Przypuszczalnie Gray był nauczycielem muzyki, instruującym zespół w początkach działalności [wg informacji Gavina Holmana]. Pamiątkowa batuta, datowana na 1912 r., według inskrypcji podarowana Alexowi Grayowi przez członków tej orkiestry dętej, zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 104).

Bibliografia: G. Holman, Brass Bands of the British Isles: a historical directory, [s.l.] 2018 [dokument elektroniczny, dostęp 05.2018]; korespondencja z Gavinem Holmanem [2018]

Wilhelm Griebe, dyrygent towarzystwa chóralnego “Oberspree” w 1925 r. Jego batuta z dedykacją od chóru zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 80).

Hagemann (imię nieznane), dyrygent zespołu Liedertafel w Warburgu w 1921 r. Jego pamiątkowa batuta z dedykacją od zespołu zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 136).

G.A. Hambleton, dyrygent bliżej nieznanego chóru (prezbiteriańsko-metodystycznego?) w Wielkiej Brytanii. Jego pamiątkowa batuta z dedykacją od zespołu zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 101).

Antoni Januszewski (ur. 31 V 1863 w Opinogórze k. Ciechanowa, zm. 22 VII 1930 w Płocku), pedagog, dyrygent orkiestr dętych i symfonicznych. Kształcił się w Instytucie Muzycznym w Warszawie u Henryka Komana (fortepian), Jana Śliwińskiego (organy) oraz Michała Sobolewskiego (obój). Osiadł w Płocku, gdzie działał aktywnie jako pedagog, dyrygent chórów szkolnych oraz orkiestr wojskowych i cywilnych. Był długoletnim dyrygentem chórów i orkiestry symfonicznej Płockiego Towarzystwa Muzycznego. Dyrygował także orkiestrą 15. Perejasławskiego Pułku Dragonów, od którego otrzymał w 1907 r. batutę, zachowaną w zbiorach Muzeum Teatralnego w Warszawie.

Bibliografia: L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, Kraków 1964

J.P. Kirkland, dyrygent chóru St. Margaret w szkockiej miejscowości Fairlie (najprawdopodobniej przy tamtejszym kościele św. Małgorzaty) w 1934 r. Jego pamiątkowa batuta z dedykacją od zespołu zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 19).

W.H.(?) Kohr (?), bliżej nieznany dyrygent angielski lub amerykański; jego nazwisko jest widoczne na dedykacji batuty, zachowanej w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 98).

Michał Mankielewicz (ur. 8 IX 1855 w Dąbrowie, zm. 16 V 1911 w Warszawie), znany jubiler warszawski. W 1880 r. w Warszawie założył pracownię przy ul. Senatorskiej 22 oraz magazyn w gmachu Teatru Wielkiego, działający przynajmniej do 1942 r. (wówczas prowadzony przez następców M.). Oferował wysokiej klasy wyroby jubilerskie (w tym brylanty) oraz srebrne przedmioty różnego rodzaju. Był postacią znaną w Warszawie z zamiłowania do teatru oraz artystów, dla których bywał hojnym mecenasem. Według wspomnień aktorów Edmunda Rygiera i Jerzego Leszczyńskiego, Mankielewicz podarował młodemu Paderewskiemu fortepian Bechstein, gdy ten pracował na skromnym stanowisku nauczyciela w Warszawie i nie miał środków na własny instrument. Mankielewicz został pochowany na Powązkach, podczas pogrzebu grała orkiestra dęta Teatru Wielkiego. W zbiorach Muzeum Teatralnego TW-ON zachowała się batuta dyrygenta Cezara Trombiniego, wykonana prawdopodobnie w pracowni M. Mankielewicza.

R. Bobrow, Srebra warszawskie 1851-1939: cz. 1: Srebra ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, Warszawa 1997; J. Leszczyński, Z pamiętnika aktora, Czytelnik, Warszawa 1958 s. 11, 216; „Kurier Warszawski” z 22.05.1911; K. Wodarska-Ogidel, Cesare Trombini i jego batuta [w:] Teatr. Refleksy i refleksje. Zbiory Muzeum teatralnego w Warszawie, red naukowa A. Kruczyński, Warszawa 2017

W.F. Marshman, dyrygent działający w Wielkiej Brytanii, którego pamiątkowa batuta, podarowana mu przez członków jego zespołu w styczniu 1905 r. zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 81). Prawdopodobnie tożsamy z W.F. Marshmanem, dyrygentem chóru mieszanego Manfield Choir z Northampton, który wraz z chórem brał udział m.in. w festiwalach w Nottingham 25 października 1913 r. (bez nagrody) oraz w Londynie w Kryształowym Pałacu (Crystal Palace) 22 listopada 1913 r., gdzie zajęli trzecie miejsce. W maju 1921 r. na festiwalu w Glasgow Manfield Choir pod kierunkiem W.F. Marshmana zdobył dwa pierwsze miejsca w kategorii chórów żeńskich oraz mieszanych, będąc jedynym chórem z Anglii w konkursie. Przy okazji w relacji prasowej nadmieniono, że tylko 3-4 dyrygentów (nie podano na ilu pozostałych) używało batuty.

Bibliografia: „The Musical Times”, vol. 54: 1913 nr 850 z 1.12.1913: Extra Supplement: The Competition Festival Record; vol. 62: 1921, nr 940 z 1.06.1921: Extra Supplement… jw. [dostęp: JSTOR, 12.2017]; D. Peel, The early days of the Northamptonshire musical competitions, „Northamptonshire Past and Present” vol. 2: 1957 nr 4, http://www.northamptonshirerecordsociety.org.uk/eNpp/NppNo10_b.pdf [dostęp online 12.2017].

Wilhelm Marx, dyrygent towarzystwa muzycznego Poppelsdorfer Quartett Verein w Poppelsdorf (dziś dzielnica Bonn, Niemcy). Jego pamiątkowa batuta z dedykacją z 1867 r. zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 1), jest to prawdopodobnie najstarsza batuta w tej kolekcji oraz najstarsza, prezentowana w niniejszym portalu.

Aleksander Michałowski (ur. 17 maja 1851 w Kamieńcu Podolskim, zm. 17 października 1938 w Warszawie), pianista, kameralista, kompozytor i pedagog. Uczeń wielu wybitnych muzyków XIX wieku – Ignaza Moschelesa i Karla Heinricha Reineckego w Lipsku, Carla Tausiga w Berlinie. Jako pianista zadebiutował w 1868 (lub 69) r. koncertem e-moll F. Chopina w sali Gewandhaus w Lipsku. Był wybitnym wykonawcą dzieł Fryderyka Chopina, wielokrotnie konsultował interpretację Chopina z jego uczniem, Karolem Mikulim. Znał Clarę Wieck, z którą grywał utwory Roberta Schumanna. W latach 1874-1918 był związany z Instytutem Muzycznym w Warszawie, od 1891 r. jako profesor fortepianu. Wykształcił kilka pokoleń wybitnych pianistów i muzyków (m.in. Wandę Landowską i Władysława Szpilmana), stając się twórcą polskiej szkoły pianistycznej XIX i XX w. Pozostawił liczne nagrania swojej gry, m.in. dla wytwórni Syrena Electro. W swojej dawnej kolekcji posiadał batutę przypuszczalnie należącą do Stanisława Moniuszki, obecnie własność Muzeum Teatralnego w Warszawie.

Bibliografia: Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, wyd. 2 popr., Warszawa 2001; M. Kosińska, Aleksander Michałowski, w: www.culture.pl (Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, 2007); Aleksander Michałowski, w: Historyczne interpretacje utworów Fryderyka Chopina, www.bn.org.pl/chopin/

Stanisław Moniuszko (ur. 5 V 1819 w Ubielu k. Mińska, zm. 4 VI 1872 w Warszawie), wybitny polski kompozytor, dyrygent oper, orkiestr symfonicznych i chórów, pedagog. Dziś pamiętany głównie jako kompozytor operowy, choć dyrygentura pełniła w jego życiu artystycznym równie ważną rolę jak działalność kompozytorska. Bogatą wiedzę i praktykę w zakresie dyrygentury zdobył na studiach w Berlinie u K.F. Rungenhagena, prowadzącego berlińską Singakademie. Po powrocie do Wilna działał jako organista i dyrygent chóru w kościele św. Jana, wykonując bogaty symfoniczny repertuar. Ubiegał się bez powodzenia o stanowisko dyrygenta Orkiestry Teatrów Cesarskich w Petersburgu. W 1848 osobiście prowadził premierę własnej opery Halka (w wersji 2-aktowej). W 1854 założył razem z Achillesem Bonoldim Towarzystwo im. św. Cecylii, którego koncertami dyrygował. Od 1858 był pierwszym dyrygentem Opery Polskiej w Teatrze Wielkim w Warszawie, gdzie działał niemal 15 lat, wystawiając m.in. wszystkie swoje opery. W zbiorach Muzeum Teatralnego Teatru Wielkiego - Opery Narodowej w Warszawie zachowała się batuta (nr inw. MT/IV/114), która według tradycji rodzinnej należała do Stanisława Moniuszki (otrzymał ją od niego Aleksander Michałowski) - nie jest to jednak informacja potwierdzona.

Bibliografia: L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1964.

H.R. Palmer, dyrygent chóru we wschodniej dzielnicy Brooklynu (Nowy Jork) w 1885 r. Jego pamiątkowa batuta z dedykacją od zespołu zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 132).

James Parker, w 1927 r. dyrygent orkiestry dętej Jamestown & Vale of Leven Silver Band, działającej w latach 1892 - ok. 1931 w szkockiej miejscowości Jamestown w regionie Vale of Leven. Pamiątkowa batuta dyrygenta z dedykacją od zespołu zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 142). Jej forma prawdopodobnie nawiązuje do nazwy Silver Band, często używanej przez angielskie orkiestry dęte - drewniany trzon batuty jest niemal całkowicie objęty srebrnym okuciem.

Bibliografia: G. Holman, Brass bands of the British Isles: a historical directory, [s.l.], 2018 [dokument elektroniczny, dostęp 05.2018].

Michał Piotrowski (ur. 1875, zm. 19 III 1944 w Warszawie), dyrygent chórów, pedagog, kompozytor. Kształcił się w Instytucie Muzycznym w Warszawie u Antoniego Sygietyńskiego (fortepian) i Zygmunta Noskowskiego (kompozycja). Pracował początkowo w Łomży, następnie w Warszawie, gdzie był dyrygentem kilku amatorskich chórów, m.in. chóru mieszanego Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. Uczył także śpiewu w szkołach średnich. W zbiorach Muzeum Teatralnego w Warszawie zachowała się pamiątkowa batuta, podarowana dyrygentowi od uczniów Szkoły Kupieckiej w 1914 r.

Bibliografia: L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, Kraków 1964

Jan Quattrini (ur. 13 V 1822 w Brescii we Włoszech, zm. 10 IV 1893 w Warszawie), dyrygent oper i orkiestr symfonicznych, flecista, pedagog, dyrektor opery. Wykształcony w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Mediolanie, w wieku zaledwie 17 lat został dyrygentem opery w Mantui. Do 1840 r. działał we Włoszech, następnie był dyrygentem opery włoskiej w Berlinie. Od 1843 r. działał w Warszawie, początkowo jako dyrygent trupy operowej Evasia Rocca występującej w Teatrze Wielkim, następnie zatrudniony tam na stanowisku dyrygenta chórów. W 1844 r. zastąpił Henryka Karola Litolffa na stanowisku głównego dyrygenta opery w Teatrze Wielkim, aż do objęcia stanowiska przez S. Moniuszkę. Prowadził ponad sto oper, w tym wiele wprowadził na polską scenę. W jego bogatej działalności operowej, w której wiodącą rolę miała muzyka włoska, było też wystawienie z sukcesem w Warszawie premiery Halki Moniuszki, którą dyrygował  1 I 1858 r. Założył Szkołę Operową przy Teatrze Wielkim, gdzie jako znakomity pedagog wykształcił wielu znanych uczniów. Organizował także koncerty symfoniczne na cele dobroczynne, m.in. wielokrotnie występował jako dyrygent w Salach Redutowych na rzecz studentów Uniwersytetu Warszawskiego – świadectwem tego jest batuta podarowana mu przez wdzięcznych studentów, zachowana w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. W 1891 r. ze względu na stan zdrowia zakończył działalność w operze, następnie pełnił jeszcze funkcję dyrektora muzycznego w kościele Pijarów w Warszawie.

Bibliografia: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, na podst. materiałów S. Dąbrowskiego oprac. red. Z. Raszewski i in., Warszawa 1973; L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1964

David Rees, dyrygent chóru Band of Hope w regionie Mynydd Bach (Walia), od którego otrzymał batutę z okazji pierwszego dyrygowania chórem w dniu 28 marca 1914 r. Batuta zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 17). Zespoły muzyczne Band of Hope były związane z działalnością chrześcijańskiej organizacji charytatywnej o tej samej nazwie, propagującej trzeźwość wśród dzieci i młodzieży z klasy robotniczej w Wielkiej Brytanii. 

Adolf Gustaw Sonnenfeld (ur. 19 IX 1837 we Wrocławiu, zm. 28 V 1914 w Warszawie), dyrygent orkiestr symfonicznych, skrzypek, kompozytor operetek, wodewilów i baletów. Początkowo kształcił się w grze na skrzypcach we Wrocławiu (ówcześnie Breslau), gdzie grał w orkiestrach od 13. roku życia. Od 1954 r. kształcił się w Lipsku w zakresie gry skrzypcowej i kompozycji. W 1857 r. przybył z orkiestrą Emanuela Bacha do Warszawy, gdzie pozostał do końca życia, stając się jednym z najpopularniejszych i zasłużonych dyrygentów. Występował w Warszawie w orkiestrze legniczanina Beniamina Bilsego, następnie założył własną Orkiestrę Warszawską, która z powodzeniem występowała w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie. Komponował opery, operetki, muzykę baletową, muzykę do wodewilów oraz liczne utwory rozrywkowe. Po 1870 r. (na datę 1872 wskazywałyby obchodzone jubileusze, jeden z nich uwieczniony na zachowanej batucieuu) był dyrygentem w Teatrze Wielkim w Warszawie oraz licznych teatrzykach ogródkowych, dla których komponował muzykę. Publikował nuty pod własnym nazwiskiem lub pseudonimem G. Adolfson, m.in. lekkie utwory, opracowania, zbiory jak np. Melodye z oper i inne ulubione, liczne transkrypcje, w tym też utworów Chopina i Moniuszki itp. (zachowane nuty można odnaleźć w katalogach Biblioteki Narodowej i zbiorach cyfrowych Polony). Jego żoną była Ludwika Konopka, aktorka. W zbiorach Muzeum Teatralnego w Warszawie zachowała się batuta podarowana dyrygentowi przez rodzinę Seydlów z okazji jubileuszu 20-lecia pracy w 1892 roku.

Bibliografia: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, na podst. materiałów S. Dąbrowskiego oprac. red. Z. Raszewski i in., Warszawa 1973; L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1964; L.T. Błaszczyk, Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku: słownik biograficzny, Warszawa 2014; katalogi Biblioteki Narodowej

J.W. Spurr, dyrygent zespołu Birstall P.S.A. Band w Birstall (Wielka Brytania). W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się jego batuta z 1894 r. z dedykacją od zespołu (nr JSW 157).

Alfred Steel, dyrygent chóru (być może przy kościele metodystycznym) w 1886 r. w Rothwell (Wielka Brytania). W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się jego batuta z dedykacją od chóru i przyjaciół. Batuta wyróżnia się przez oryginalne motywy nadwodnych ptaków (nr JSW 127).

Johann Strauss (syn; ur. 25 X 1825 w Wiedniu, zm. 3 VI 1899 w Wiedniu), jeden z najsłynniejszych kompozytorów lekkiej muzyki, dyrygent i skrzypek, syn Johanna Straussa (ojca), kompozytora i dyrygenta. Skomponował ok. 500 utworów, głównie walców wiedeńskich (najsłynniejsze to Nad pięknym modrym Dunajem, Wiedeńska krew, Opowieści Lasku Wiedeńskiego itd.) i operetek (Zemsta Nietoperza, Baron Cygański). Zanim oddał się kompozycji, dyrygował własną orkiestrą, z którą (po połączeniu jej z zespołem zmarłego ojca) odbył podróże artystyczne po Europie i Stanach Zjednoczonych.
W rodzinie Straussów było wielu dyrygentów, poczynając od Johanna ojca (1804-1849), przez wymienionego wyżej Johanna syna, jego braci Josefa i Eduarda, po syna Eduarda - Johanna Straussa wnuka (1866-1939). W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się batuta (nr JSW 118) należąca według tradycji do Johanna Straussa (prawdopodobnie syna). Batuta nosi ślad zaginionej tabliczki z inskrypcją.

Bibliografia: Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, Warszawa 2001; M. Linhardt, Strauss, w: Musik in Geschichte und Gegenwart, www.mgg-online.com [dostęp 12.2017].

Summers, Geo[rg?], dyrygent angielski, którego pamiątkowa batuta, podarowana w 1902 r. przez członków chóru [?] o nazwie Bethesda, zachowała się w kolekcji K. Słowińskiego. Inskrypcja na batucie nie podaje miejscowości lub też jest to miejscowość Bethesda w Walii.

Cezar (Cesare) Trombini (ur. 18 II 1835 lub 1839 w Padwie, zm. 15 VIII 1898 w Wenecji), włoski dyrygent oper i orkiestr symfonicznych, skrzypek-wirtuoz, pedagog i kompozytor. Od dzieciństwa wybitnie uzdolniony muzycznie, kształcił się w grze skrzypcowej i kompozycji w Wiedniu. Mimo sukcesów które odnosił jako skrzypek, poświęcił się dyrygenturze – od ok. 1855 r. podróżował z włoskimi zespołami operowymi po Europie. Jego pobyt na ziemiach polskich datuje się od 1873 r., gdy przyjechał z zespołem operowym Francesco (Franciszka) Ciaffeiego do Warszawy i już w grudniu tego roku poprowadził pierwszą premierę jako dyrygent sceny włoskiej w Teatrze Wielkim. Prowadził także klasę śpiewu solowego w Instytucie Muzycznym w Warszawie. W 1875 r. został mianowany dyrektorem opery. W latach 1881-1889 dyrygował w Petersburgu, następnie wrócił do Warszawy, gdzie ponownie objął stanowisko profesora śpiewu solowego, był też kierownikiem klasy orkiestrowej w Instytucie Muzycznym. W 1891 r. powtórnie został pierwszym dyrygentem opery w Teatrze Wielkim, bywał także dyrygentem koncertów symfonicznych orkiestry Teatru Wielkiego. Jego zasługą jest wystawienie licznych oper i dramatów muzycznych po raz pierwszy w Warszawie, w tym dzieł R. Wagnera (jak np. Lohengrin w 1879 r.). Był znany z wybitnego talentu dyrygenckiego i pedagogicznego a także prowadzenia całych przedstawień bez partytury, niekiedy też występował w roli skrzypka. Jego żoną była Emilia Trombini z Dąbrowskich, śpiewaczka, a córką Margerita Kazuro-Trombini (1891-1979), pianistka, klawesynistka i pedagog, jurorka m.in. wielu Konkursów Chopinowskich. W zbiorach Muzeum Teatralnego w Warszawie zachowała się bogato zdobiona, pamiątkowa batuta, upamiętniająca jubileusz 50-lecia działalności artystycznej dyrygenta, podarowana mu 11 maja 1895 r. przez zespół Teatru Wielkiego.

Bibliografia: L.T. Błaszczyk, Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX wieku, PWM, Kraków 1964; Encyklopedia muzyki, pod red. A. Chodkowskiego, wyd. 2 popr., Warszawa 2001; Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, na podst. materiałów S. Dąbrowskiego oprac. red. Z. Raszewski i in., Warszawa 1973

Rose Unger, dyrygentka angielska lub amerykańska, której batuta zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 154). Batuta nosi dedykację z 1933 r. od bliżej nieznanej orkiestry G.I., prawdopodobnie z okazji wygranego konkursu.

Heinrich Veit, dyrygent Brünner Typographen Sängerbund (związku śpiewaczego typografów, tzn. drukarzy, zapewne pochodzenia niemieckiego) w Brnie w ówczesnej Czechosłowacji, dziś Czechy. Zespół istniał w Brnie od 1873 r., organizował koncerty, bale, występy charytatywne. Hasło zespołu brzmiało „Gutenberg ist unser Hort, im Liede wie im Wort!”, co oznacza „Gutenberg jest naszym skarbem, w pieśni i w słowie”. W kolekcji J.S. Witkiewicza zachowała się pamiątkowa batuta Heinricha Veita (nr JSW 114) z dedykacją od zespołu i datą 4-6 VI 1927.

Bibliografia: Brno, Typographen- Sängerbund (Pěvecký spolek typografů): http://spolky.profitux.cz/b/bm/tsb1873.html [dostęp online 12.2017]; “Musicologica Slovaca” 2014 nr 2, http://uhv.sav.sk/wp-content/uploads/2017/10/Musicologica2014_2.compressed-1.pdf [dostęp 12.2017].

Walther (von Walther, imię nieznane), bliżej nieznany dowódca niemieckiego batalionu, major, prawdopodobnie dyrygent wojskowej orkiestry dętej. Ozdobna batuta, którą według dedykacji otrzymał na pamiątkę w Boże Narodzenie 1906 r., zachowała się w kolekcji J.S. Witkiewicza (nr JSW 145).